Umowa dożywocia a służebność osobista mieszkania

Choć wydawać by się mogło, iż dożywocie i służebność osobista  mieszkania w danej nieruchomości jest tym samym to jednak są to dwa odrębnie uregulowane w prawie sposoby zabezpieczenia przysłowiowego dachu nad głową na przyszłość, zazwyczaj dla ludzi starszych.

Umowa dożywocia to umowa przenosząca własność nieruchomości w zamian za dożywotnie świadczenia, czyli umowa wzajemna - obie strony uzyskują jakąś korzyść majątkową. Jest ona uregulowana w art. 908-916 Kodeksu cywilnego. W umowie dożywocia właściciel nieruchomości  zobowiązuje się przenieść jej własność na zbywcę  w zamian za dożywotnie utrzymanie, a więc dostarczenie wyżywienia, ubrania, światła i opału czy też pielęgnowanie w chorobie. Dożywocie polega zatem na przekazaniu własności lokalu mieszkalnego w zamian za prawo do dożywotniego w nim mieszkania i do opieki świadczonej przez nowego właściciela nieruchomości. Osoba przenosząca własność w tym przypadku nie ma obowiązku ponosić żadnych opłat związanych z nieruchomością, nawet tych związanych z codziennym użytkowaniem lokalu (rachunki za prąd, gaz itp). Ponadto obciążenie nieruchomości dożywociem nie przeszkadza nowemu właścicielowi w swobodnym rozporządzaniu nieruchomością – nie musi wcale pytać dożywotnika o zgodę, by sprzedać nieruchomość. Jeżeli jednak zdecydowałaby się na taki krok, to obowiązki wynikające z prawa dożywocia przechodzą na kolejnego właściciela.

Czymś innym jest ustanowienie na nieruchomości służebności osobistej (mieszkania) uregulowanej w art. 301 i następnych kc. Osoba mająca służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku  jednak  nie jest uprawniona do otrzymywania opieki w chorobie a bieżące koszty utrzymania siebie jest zobowiązana ponosić sama. Celem bowiem tej służebności jest zaspokojenie jedynie potrzeb mieszkaniowych osoby uprawnionej i żadnych innych. Prawo to jest niezbywalne (nie można go np. sprzedać innej osobie), nie podlega dziedziczeniu  w więc nie wchodzi do spadku po śmierci uprawnionego oraz wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Ponadto, zgodnie z art. 301 K.c. mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności. Co ważne, w przeciwieństwie do umowy dożywocia, przy służebności osobistej (mieszkania), właściciel nieruchomości obciążonej służebnością osobistą  nie może jej sprzedać bez zgody osoby uprawnionej. Jeżeli natomiast uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.

Jeśli zainteresował Cię temat i chciałbyś się dowiedzieć więcej o umowie dożywocia bądź służebności osobistej zapraszamy do skorzystania z fachowej porady prawnej w siedzibie Centrum Pomocy Prawnej.